Kalbin Elektrik Sistemi Nedir?
Kalbin Elektrik Sistemi Nedir? Aşağıdaki fotoğrafta kalbin 4 odacığının bir çizimi bulunuyor. Bu dört oda sağ kulakçık, sağ karıncık, sol kulakçık, sol karıncık olmak üzere oluşur. Kan bu dört odacığın hepsinden geçiyor ve ardından vücuda yayılıyor. Bu işlemin doğru bir şekilde gerçekleşmesi için kalp nasıl kasıldığını koordine etmelidir. Peki kalp nasıl kasılır?
Genellikle negatif yüklü bir hücremiz var. Ancak bir noktada pozitif yüklü hale geliyor. İşte bu sürece depolarizasyon denilmektedir. Depolarizasyon, negatif membran potansiyelinden çok daha pozitif bir potansiyele geçmek demektedir. Bu kas hücresi depolarize olduğunda kasılabilir. Peki bu işlem nerede başlıyor?
Sağ kulakçık tarafında ufak hücrelerin kendilerini depolarize ettiği bir bölge vardır. Bunlar gerçekten eşsiz hücreler çünkü kendi kendilerini depolarize edebiliyorlar. İşte bu hücrelerin bulunduğu bölüme Sinoatrial Düğüm ya da SA Düğümü denilmektedir. Hücrelerin kendi kendilerine depolarize olmasına ise otomatisite denilmektedir.
Depolarizasyon gerçekleştiğinde ne olur?
Hücreler, depolarize olduğunda komşu hücrelere bağlantı bölgeleri sayesinde tüm bölgelere depolarizasyon dalgaları göndermeye başlar. İşte bu sebeple komşu hücrelerde de depolarizasyon olmaya başlar. Bu depolarizasyon yavaş bir şekilde gerçekleşir. Fakat fotoğrafta mavi okla gördüğünüz depolarizasyon dalgası özel bir doku şeridindeki ilerlemesine kıyasla biraz yavaş ilerler.
Bu mavi ok, yine fotoğrafta göreceğiniz turuncu oka kıyasla adeta bir otoyol gibidir. Bu otoyol aynı depolarizasyon dalgasını alıp öteki tarafa yani sağ kulakçıktan sol kulakçığa taşır. Ve böylelikle tüm hücrelerde aynı şeyi yaparak depolarize olmaya başlarlar. İki kulakçıkta da eşit bir şekilde depolarizasyon gerçekleşir. Ve bu depolarizasyon demetine de “Bachman Demeti” ismi verilmektedir. Bu bir doku demeti gibidir.
Atriyoventriküler düğüm nedir? (AV düğümü)
Tıpkı Bachman demeti gibi birkaç doku şeridi daha vardır. Bunlar sinyalleri diğer düğüme atriyoventriküler düğüm adı verilen düğüme taşıyan küçük otoyollar gibidir. Atriyoventriküler düğüm, çoğumuz için tek bağlantılıdır ve kulakçıklar ile karıncıkların kesiştiği yerdedir. Bu düğüme kısaca AV Düğümü denir. AV düğümü internodal ismi verilen sinyali alacaktır. Sinyal SA düğümünden ve internodal yollardan geçerek AV düğümüne geldi. İşte tam bu noktada ilginç bir şey gerçekleşiyor.
AV Düğümü Özellikleri
Diyelim ki 3 saniyelerle böldüğümüz bir zaman çizelgemiz olsun. Görevimiz kulakçıkları izleyip nasıl kasıldıklarını görmek. Senaryo icabı bölmelerdeki her 3 saniyede bir kasılma yaşandı. Depolarizasyon dalgaları kulakçıklara ulaştığında 3 saniyede 3 kere kasıldılar. Şimdi aynı senaryoyu karıncıklar için uygulayalım. Aynı noktalar yakınlarında karıncıklar da kasıldı. O zaman hem kulakçıklar hem de karıncıklar aynı sayıda kasıldı. Ancak buradaki ilginç durum ikisi arasındaki ufak gecikmedir. Yani bunlar aslında tam olarak aynı kasılmıyor. Arada minik bir gecikme söz konusu. Ölçseydik bunun yaklaşık 0.1 saniye olduğunu görürdük. Bu, saniyenin çok çok ufak bir parçası. İşte bahsedilen bu gecikmenin sebebi AV düğümüdür. Yani AV düğümü için söyleyeceğimiz ilginç bilgilerden birisi de Kulakçık ve Karıncıklar arasında gecikmeye sebep olmasıdır.
Bu aslında çok önemlidir. Çünkü kulakçıklar ile karıncıklar aynı anda kasılsalardı birbirlerine karşı kan pompalarlardı. Yani kan bir türlü ilerleyemezdi. Bu gecikme sayesinde kulakçıklar kasılabilir ve kan, kulakçıklardan geçerek karıncıklara geçebilir. Ardından saniyenin 10/1’i kadar bir süre sonra kulakçıklar kasılabilir ve kulakçıkların kanı ileriye doğru hareket ettirdiğini de böylelikle görürüz. Gecikmenin amacı kanın kalbin içerisinde koordineli bir şekilde iletilmesini sağlamaktır. Bu sinyal saniyenin 10/1’i kadar gecikmeyle iletilir fakat ardından devam ederek his demeti bölgesine gelir.
His demeti nedir?
Sinyal his demetinin ardından aşağıdaki yoldan devam eder. His demeti de sol ve sağ his demeti olarak ikiye ayrılır. Sol his demeti de kendi içerisinde ikiye ayrılır. Arka sol his demetinin ismi Sol posterior fasikül denmektedir. Sol ön his demetine ise Sol anterior fasikül ismi verilmektedir. Ve buradan itibaren lifler hem sol hem de sağ demetlere doğru ilerler. Böylece elektrik sinyali tüm yönlere yayılır ve tüm kas hücreleri sürece dahil olur. İşte böylelikle elektrik sistemi bu şekilde SA düğümünden ve elektrik iletim sisteminden geçer. Böylece tüm kulakçıklar birlikte atarlar. Sinyal daha sonra AV düğümüne girer ve burada ufak bir gecikme olur. Ardından karıncıklara ulaşır. Ve burada karıncıklar tekrar birlikte atacaktır.
